Gafoi (Santa Mariña)
Localízase ao sueste do concello, lindando co veciño concello de O Pino. Dentro do termo municipal fai o propio coa parroquia de Vitre ao norte, Ledoira ao leste, Frades ao noroeste e Aiazo ao oeste.
As cotas máis altas danse ao seu leste, no límite con Ledoira, no Monte dá Vara (384 m) e as máis baixas nas beiras do río Tambre, ao sur desta, que fai as funcións de límite municipal. Os cursos seguen unha orientación nordés-sudoeste, localizándose o río Maruzo pola zona norte, que augas abaixo verte ao río Tambre e o rego do Porto, que en fai de límite coa parroquia de Ledoira.
Con 4,26 Km2, o 5,2% do total do concello, é a segunda parroquia máis pequena. Nela repártense 11 núcleos, que non o fan de xeito homoxéneo senón que se localizan predominantemente cara ao sur, nas proximidades da N-634, quedando a zona norte bastante despoboada, que condicionou os usos do chan, cunha primeira franxa de cultivo no ámbito máis próximo destes. O resto repártese por desigual con amplas áreas de matogueira na zona este e forestal na franxa oeste, que se estende ás parroquias limítrofes. Ao noroeste da parroquia, na pista que vai a Vilar, en Frades, atopámonos cunha mina de cuarzo.
No referente ao número de núcleos, achega 11, localízase na franxa de aqueles que teñen máis da decena, como son o caso de Aiazo (10), Añá (12), Ledoira (13) ou Papucín (14), e próximo á media, que se sitúa en 12 núcleos. Na súa relación coa superficie observamos que ten unha das densidades de núcleo por Km2 maiores, solo por detrás de Céltigos.
As súas principais vías de comunicación localízanse pola parte sur desta, como son a N-634, no seu extremo sueste e a DP-3802 ao sur. O resto de armazón viaria compleméntase con pistas de carácter municipal, ao longo das cales e vinculadas a estas localízanse os núcleos. A súa tipoloxía segue o patrón de núcleo concentrado, na súa maioría, con alternancia da casa rural tradicional e a vivenda moderna, como son o caso de O Vilar ou A Ponte Vella, que nalgúns casos desprazou á primeira que se converte nun alpendre máis, e por outro lado o de núcleo lineal de vivendas localizadas ao longo da armazón viaria como son o caso de Ás Lapelas ou Sibío.
Os núcleos localízanse de forma preferente cara ao sur, nas proximidades da N-634, quedando o resto bastante despexado e onde o núcleo de Ponte Carreira se converte no referente, non solo da parroquia, senón de todo o concello, xa que aquí nos atopamos os equipamentos máis significativos (Centro de Saúde, Centro da 3ª idade, campo da festa, ...), así como unha grande variedade de locais con actividade terciaria (oficinas bancarias, comercios, panadarías, bares,...). Non é de estrañar, por tanto, que o núcleo que máis poboación achega sexa este. En segundo lugar sería o núcleo de Currás, sendo o que menos O Raselo.
Aldeas: O Alto, A Carballeira, A Croa, Currás, A Igrexa, As Lapelas, Ponte Carreira, A Ponte Vella, O Raselo, Sibío, O Vilar
Que ver
Que facer
Onde Comer
Onde Tomar Algo
